Türk Devletleri Teşkilatı Devlet Başkanları Konseyi 10’uncu Zirvesi’nin açılış konuşmasını yapan Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, “Ortak değerlerimize olan bağlılığımızı tüm dünyaya gösterdik. Atalarımızın vasiyetini yerine getiriyor ve Türk halklarının işbirliğini güçlendiriyoruz” dedi.
Kazakistan’ın başkenti Astana’da Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Başkanları Konseyi 10’uncu Zirvesi düzenlendi. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’in başkanlık ettiği toplantıya Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ve TDT Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev katıldı. Türkmenistan Halk Maslahatı Başkanı Kurbankulu Berdimuhammedov ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban teşkilatın gözlemci üyeleri olarak zirvede yer aldı.
Tokayev yaptığı açılış konuşmasında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı ve Türkiye halkını Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunun 100. yılı dolayısıyla kutlayarak, “Anadolu’nun yüzyıllara dayanan tarihi büyük başarılara tanıklık etmiştir. Seçkin şahsiyetler sayesinde Türkiye, bugün tüm dünyada sözü geçen güçlü bir devlet haline gelmiştir” dedi.
“Türk halklarının işbirliğini güçlendiriyoruz”
Bugüne kadar teşkilat çerçevesinde pek çok çalışma yapıldığını ve somut başarıların olduğunu belirten Tokayev, “Kazakistan’ın girişimiyle kurulan Türk Dili Konuşan Devletler Konseyi artık tam teşekküllü bir uluslararası örgüt haline geldi. Türk Dünyası Perspektifleri-2040 konulu belge onaylanmıştı. En önemlisi kardeş ülkelerin birliğini güçlendirdik. Ortak değerlerimize olan bağlılığımızı tüm dünyaya gösterdik. Atalarımızın vasiyetini yerine getiriyor ve Türk halklarının işbirliğini güçlendiriyoruz. Şimdi hedef, karşılıklı güven ve kardeşliğe dayalı birliğimizi korumak ve gelecek nesillere aktarmaktır. Türk dünyası küresel güçlerle eşit derecede etkileşim içindedir. Şimdi diğer devletler teşkilatımızın kilit tutumlarını dikkate alıyor. Bu nedenle Türk halkları arasındaki etkileşimi artırmak herkesin ortak görevidir” dedi. Tokayev, TDT Devlet Başkanları Konseyi 10. Zirvesinin gelecek yıl Kırgızistan’da yapılacağını aktardı.
“Celalabad şehrini 2025 Türk dünyası turizm başkenti ilan etme önerisi”
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Caparov da TDT üye ülkeleri arasında dijital dönüşüm alanında işbirliğinin önemli olduğunu belirterek, 2024 yılında TDT üye devletleri Dijital Forumu’nun Kırgızistan’da yapılmasını önerdi. Posta alanında TDT üye ülkeleri arasında iş birliğinin geliştirilmesine dikkat çeken Caparov, indirimli tarifelerle posta alışverişini geliştirme konseptini uygulamak için çalışma grubu oluşturma yoluyla TDT devletleri posta operatörleri arasında iş birliğini başlatma teklifinde bulundu. Türk devletleri üreticileri ve iş insanlarının bir araya gelmesi için elverişli koşulların oluşturulmasına gerektiğine işaret eden Caparov, kültür ve insani alanlarda TÜRKSOY, Türk Akademisi, Türk Kültür ve Miras Vakfı gibi kurumlar arasındaki karşılıklı etkileşimi daha da güçlendirmeye ve turizm endüstrisinin geliştirilmesine yönelik çalışmaları aktifleştirmeye çağırdı. Caparov, Kırgızistan’ın Celalabad şehrinin 2025 Türk dünyası turizm başkenti ilan edilmesini önerdi.
“(Filistin-İsrail) Teşkilatımız çerçevesinde ilkeli tutumumuzu tüm dünyaya duyurmalıyız”
Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev ise yaptığı konuşmada, küresel ölçekte giderek büyüyen bir güven krizine tanıklık ettiklerini belirterek, “Küresel gıda güvenliğinin sağlanmasında yeni sorunlar oluşuyor. Uluslararası hukuk normlarından sapmalara giderek daha fazla tanık oluyoruz. Özellikle Orta Doğu’da uzun zamandır devam eden Filistin-İsrail çatışmasının son derece tehlikeli bir hal alması hepimizi endişelendiriyor. Silahlı çatışmaların sonucunda özellikle yaşlılar, kadınlar ve çocuklar olmak üzere siviller arasında can kaybı ve yaralı sayısı hızla artmaktadır. Çatışmanın geniş çaplı tırmanması tehdidi büyüyor” dedi. Bu bağlamda çatışmanın tüm taraflarına askeri eylemleri durdurma ve insani amaçlı ateşkes ilan etme çağrısı yapan Mirziyoyev, “Bu sorunun tek adil çözümü iki halk için iki devlet ilkesine dayanmalı. BM kararlarında tanımlandığı üzere Filistin halkı bağımsız devlet kurma hakkına sahiptir. Teşkilatımız çerçevesinde bu konuda oybirliğiyle kabul edilen ilkeli tutumumuzu tüm dünyaya duyurmalıyız” ifadesini kullandı.
Mirziyoyev’e “Türk Dünyası Ali Nişanı”
Konuşmaların ardından zirvenin ortak bildirisi kabul edilirken, teşkilatın faaliyetine ilişkin kararlar alındı. TDT üye devletlerinin kararıyla Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’e “Türk Dünyası Ali Nişanı” takdim edildi.
Zirve sonunda Türk dünyası finans merkezleri statüsünün verilmesi, Türk kurumlarının yeni bayraklarının kabul edilmesi, atamalar, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı’na TDT’den gözlemci statüsü verilmesi, 6 Şubat’ın TDT’de Felaket Kurbanlarını Anma ve Dayanışma Günü olarak kabul edilmesi, TDT Sekretaryası Bütçe Yönetimi Kurallarına ilişkin belgeler imzalandı.
TDT üye devletlerinin ilgili kurumları arasında metroloji alanında İşbirliği Protokolünün imzalandığı zirvede, TDT 2023-2027 Ulaştırma Ortak Eylem Planı’nı kabul edildi. – ASTANA
